sivri sözlük'te her entry'nin aynı kalıpta yazılması gerekmez; burası fikrin, mizahın ve özgünlüğün harmanlandığı bir mecra. ancak, biraz düzen, biraz kaide her daim iyidir. işte hem yazarken eğlenip hem de sözlük ruhunu korumanız için bir nebze yol haritası:
1) bilgiyle süslenmiş mizah entry'leri
örnek:
başlık: çay
entry: "hayatın demli tarafı. ama şekersiz için kardeşim; sağlık önemli."
hikmeti:
bu tarz entry'ler hem mizahi bir tat bırakır hem de okuyanın kafasına çaktırmadan minik bilgiler serpiştirir. ne fazla ciddi ne fazla boş; tam kıvamında.
2) bir önceki entry'ye selam çakan devam entry'leri
örnek:
başlık: çay
entry: "şekersiz diyenlere inat, kaçak çayın en tatlısı."
hikmeti:
başlığın akışını bozmaz, bir önceki entry'ye nazire yaparak yeni bir pencere açar. hem yazarlar arası tatlı bir bağ kurar hem de başlığı zenginleştirir.
3) alıntılarla süsleme sanatı
örnek:
başlık: gökyüzü
entry:
"hani gökyüzü mavi, aşk şarkısı gibi...
bir bulut geçti; hayallerimi aldı."
--aşina bir şair
hikmeti:
böyle alıntılar başlıklara edebi bir tat katar. ancak mutlaka alıntı olduğu belli edilmeli; tırnak içine alınmalı ya da yazar adı belirtilmeli. kimse "bu şimdi onun fikri mi?" diye kafa karışıklığı yaşamamalı.
4) kısa ve net örnekler
örnek:
başlık: kahvenin faydaları
entry: "zihni açar, sohbeti koyulaştırır."
hikmeti:
konuyu uzatmadan direkt sonuca gitmek isteyenler için biçilmiş kaftan. hem okuyan sıkılmaz hem de sözlüğün akışını hızlandırır. kısa ama öz; zeka pırıltısı tam yerinde.
5) yönlendirme ustalığı (bkz.)
örnek:
başlık: çay
entry: (see: bergamot kokulu hayaller)
hikmeti:
doğru kullanıldığında başlıklara derinlik kazandırır. lakin, "bkz" ile forumculuk yapmaya kalkışanlar hoş karşılanmaz. sivri ruhunu yansıtan yönlendirmeler makbuldür, lüzumsuz laf kalabalığı değil.
son not
burada her kelamın bir karşılığı, her fikrin bir kıymeti vardır. lakin, lafı uzatmak, bilgi kılıfında boş konuşmak ya da ortamı dağıtmak bizden değildir. kaleminizi sivriltin, aklınızı özgür bırakın; ama her daim kaideye riayet edin. çünkü sivri sözlük, hem fikrin hem mizahın otağıdır
nice: all
|
today
search in topic
-
-
sivri sözlük, özgün fikirlerin otağıdır. burada hem mizah hem bilgi yer bulur; lakin her şeyin bir usulü vardır. laf kalabalığından kaçınır, yazının hakkını veririz. işte sözlük formatına uygun olmayan entry türlerine dair açıklamalar ve örnekler:
1) anlamsız, boş içerikli entry'ler
örnek:
başlık: portakal
entry:
"ne portakalmış arkadaş?" (uygunsuz)
"asdfg" (uygunsuz)
"tatlı ve sulu bir meyve" (uygun)
neden yanlış?
entry, okuyana bir şey sunmalı; ister bilgi, ister mizah olsun. boş ya da anlamsız ifadeler, ne yazarı ne de okuyucuyu bir yere götürür. lafın bir maksadı olmalı.
2) katkı getirmeyen tekrarlar
örnek:
başlık: yaz tatili
entry:
"tatil gibisi yok" (uygun)
"tatil gibisi yok" (aynı yazar tarafından ikinci kez yazılmış) (uygunsuz)
"geçen yaz denize gittim" (uygun)
"geçen yaz denize gittim diye düşündüm" (uygunsuz, lafı uzatmaya gerek yok)
neden yanlış?
başlık altındaki entry'ler, başlığa değer katmalı. aynı yazarın kendini tekrar etmesi veya lafı gereksiz yere dolandırması okurun vaktiyle oynamaktan başka bir işe yaramaz.
3) karışık ya da bağlamsız alıntılar
örnek:
başlık: kahve
entry:
"bir fincan kahve, kırk yıl hatır" - atasözü (uygun)
"siyahın büyüsü" (uygun)
"büyüleyici bir içecek diye düşünüldüğünde..." (uygunsuz, net değil)
neden yanlış?
alıntılar net ve anlaşılır olmalıdır. alıntının bağlamı, başlıkla uyumlu olmalı. lafı dolandırmadan, okuru yoracak yorumlardan kaçınarak yazılmalı.
4) örneklerde konu dışı laf kalabalığı
örnek:
başlık: kış mevsimi
entry:
"soğuk ve sessiz bir mevsim" (uygun)
"kış deyince aklıma soba geliyor" (uygun)
"kış mı, yaz mı? ben bilemedim..." (uygunsuz, konu dışı)
neden yanlış?
örnek entry'ler, başlıkla doğrudan ilgili olmalı. kişisel hisler veya bağlam dışı yorumlar, başlığın anlamını zayıflatır.
5) hatalı bkz kullanımı
örnek:
başlık: köy hayatı
entry:
(see: doğanın huzuru) - uygun
(see: şehir karmaşası) - uygunsuz, zıt başlığa yönlendirme gerekliyse açıklama yapılmalı
neden yanlış?
bkz, okuyucuya rehberlik eden bir yönlendirme aracıdır. ancak başlıkla tamamen ilgisiz ya da kafa karıştırıcı şekilde kullanılması, okurun akışını bozar.
6) başka başlığa ait içerik
örnek:
başlık: tarih dersleri
entry:
"milli mücadele dönemi olayları" (uygun)
"coğrafya dersi haritaları çok karışıktır" (uygunsuz, farklı bir başlığa ait)
neden yanlış?
entry, başlığın konusuna uygun yazılmalıdır. farklı başlıkların konusu, ilgili başlıklara taşınmalıdır. aksi halde içerik kargaşası doğar.
7) başlığın kendisini tartışan entry'ler
örnek:
başlık: kitap okuma alışkanlığı
entry:
"kitap okumanın faydaları saymakla bitmez" (uygun)
"bu başlığı niye açmışlar acaba?" (uygunsuz)
"herkesin sevdiği başlıklar listesi" (uygunsuz, başlığın kendisi hakkında yorum)
neden yanlış?
entry, başlığın konusunu tartışmalı; başlığın kendisiyle değil. başlık hakkında yazılan içerikler, okuru konudan uzaklaştırır ve başlık akışını bozar.
sivri sözlük'te yazının hem zeki hem de düzenli olması makbuldür. lafını nereye koyacağını bilmek, yazarın en temel meziyetidir. kaleminizi özgürce sivriltin ama usule de riayet edin. çünkü düzen içinde doğan fikirler, kaosun boş gürültüsünden daha kıymetlidir.